Mục Lục
Người thân của bạn có quyền có các câu hỏi về vaccine covid 19 – công chúng người Mỹ vẫn chưa xem sự phát triển vaccine chặt chẽ như thế này kể từ khi bác sĩ Jonas Salk khám phá làm thế nào để tiêm ngừa cho trẻ em khỏi bệnh bại liệt từ những năm 50.
Tuy nhiên, sự chần chừ về vaccine có thể gây nên một yếu tố nguy hiểm cho phản ứng của đất nước về covid. Một số người có nguy cơ bị bệnh cao từ nhiễm covid bao gồm những y tá trẻ và người Mỹ da màu vẫn còn nghi ngờ về vaccine này bởi vì tốc độ nó được phát triển, thành phần và những phản ứng phụ tiềm tàng của nó.
Để trả lời các câu hỏi mà gia đình hay bạn bè của bạn về vaccine covid 19, chúng tôi đã tham vấn với hai chuyên gia:
Bác sĩ William Schaffner, giáo sự khoa bệnh truyền nhiễm tại trường đại học y dược Vanderbilt
Bác sĩ Ruth Karron, chuyên gia và giáo sự đứng đầu về sức khỏe quốc tế tại trường y tế cộng đồng Johns Hopkins Bloomberg
Các chuyên gia y tế, với những nghiên cứu lâm sàng thành công và trung tâm kiểm soát phòng ngừa dịch bệnh CDC của Hoa Kỳ đã liên tục đảm bảo chúng ta về sự an toàn và hiệu quả của hai loại vaccine covid hiện nay là Moderna và Pfizer.
Tuy nhiên các chuyên gia về sức khỏe vẫn rất coi trọng mối quan tâm của bạn. Bác sĩ Schaffner cho biết
“Chúng ta phải xem xét mọi mối lo lắng và nghi ngờ của mọi người một cách nghiêm túc. Đây là virus mới trong quần thể loài người, các vaccine mới sử dụng công nghệ mới nên bạn hiểu rằng mọi người có điều gì đó lo ngại.”
Nếu họ nói: “Tôi không biết có gì trong vaccine.”
Bạn có thể nói: Cũng tốt thôi. Danh sách thành phần của vaccine bao gồm nhiều tên rất dài chỉ có nhà hóa học mới nhận ra.
Sau đây là vài thành phần chính trong vaccine của Moderna và Pfizer, hai loại vaccine đang được cấp phép và chúng hoạt động như thế nào:
mRNA- viết tắt của messenger ribonucleic acid, mRNA, là một “phần mềm di truyền” cho tế bào biết làm thế nào để tạo nên protein đột biến, cấu trúc virus sử dụng để xâm nhập tế bào. mRNA gây sự chú ý của hệ miễn dịch của bạn nên nó chuẩn bị để tấn công lại protein đột biến nếu bị nhiễm bệnh xảy ra.
Lipid béo (fatty lipids) mRNA rất mỏng manh nên nó được bao phủ bởi một lipid béo để bảo vệ. Lipid béo này, như một chất bơ, có thể tan chảy trong nhiệt độ phòng – nên đó là lý do cả hai vaccine phải được bảo vệ trong nhiệt độ rất lạnh. Lipid béo được sử dụng trong vaccine covid bao gồm polyethylene glycol -2000 và cholesterol giữa những thứ khác.
Muối và đường : Muối như muối kali và muối ăn (sodium chloride) có trong vaccine để cân bằng với môi trường acid trong cơ thể bạn, theo đánh giá kỹ thuật của MIT. Đường, được ghi là sucrose ở đó để các phân tử nano trong vaccine được giữ nguyên hình dạng.
Nếu họ nói:
“Vaccine được tạo ra quá nhanh để có thể tin tưởng được.”
Bạn có thể nói: Đúng là vaccine covid 19 đang được cấp phép để sử dụng khẩn cấp bởi Hoa Kỳ do Cục quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ được phát triển và thử nghiệm nhanh hơn các vaccine mà chúng ta biết thông thường. Nhưng những nghiên cứu lâm sàng rộng lớn đã chứng minh sự an toàn của vaccine.
Một phần lý do vì sao vaccine được phát triển nhanh chóng là vì trong điều kiện được gọi là tốc độ: Chúng ta trong thời điểm đại dịch đã giết chết hơn 2 triệu người trên thế giới và làm cho hơn 102 triệu người bị bệnh. Sự cần thiết cho vaccine là khẩn thiết.
Vì vậy thay vì đợi cho đến kết quả của các thí nghiệm để sản xuất vaccine, các công ty tạo ra các vaccine này sản xuất chúng đồng thời để họ có thể sẵn sàng triển khai thực thi khi các thí nghiệm hoàn thành. Bác sĩ Schaffner nói. Thông thường, các công ty tạo ra vaccine phải đợi cho kết quả thực nghiệm kết thúc trước khi được đồng ý sản xuất vaccine.
“Dĩ nhiên, đặt cược với chúng tôi nếu bạn muốn và tìm ra người chiến thắng.” Bác sĩ Schaffner nói. Cả hai vaccine của Pfizer và Moderna hiệu quả từ 94-95% trong việc ngăn ngừa các bệnh nguy hiểm gây ra từ covid 19.
Kỹ thuật vaccine sử dụng, mRNA được phát triển trước đó rất lâu trước khi virus gây covid 19 bắt đầu lưu hành trong con người, nên kỹ thuật này có thể được tin tưởng. Cả hai bác sĩ Schaffner và Karron cho biết.
Các thí nghiệm vaccine covid 19 bao gồm cả chục ngàn người tham dự và những phản ứng với vaccine đều được theo dõi cẩn thận trong nhiều tháng trước khi vaccine được cấp phép chấp thuận bởi FDA.
Các nhà sản xuất vaccine cũng có các nguồn lực để tăng nhanh quá trình này – không có câu hỏi về nhu cầu kinh phí, bác sĩ Karron cho biết
Nếu họ nói:
“Vaccine có thể làm tôi bị nhiễm covid 19.”
Bạn có thể nói: Vaccine không thể làm bạn bị nhiễm covid 19 bởi vì nó không chứ virus. Nó chứa mRNA, hay messenger ribonucleic acid chỉ dẫn tế bào của bạn làm thế nào để tạo nên protein đột biến virus sử dụng để gây nhiễm bệnh cho tế bào.
Virus sống không bao giờ đi vào cơ thể bạn trong quá trình sản xuất vaccine, Bác sĩ Karron nói- tế bào của bạn học các làm nên một phần của virus nhưng coronavirus không nhân đôi theo cách đó.
Bạn có thể trải nghiệm vài “triệu chứng dữ dội ngắn” như mệt mỏi, buồn nôn và sốt nhẹ sau khi bạn tiêm vaccine. Các triệu chứng này thường đồng nghĩa với covid 19 nhưng các phản ứng phụ như thế này do vaccine gây ra thường sẽ giảm dần trong 24-48h.
Cũng có khả năng bạn không bị phản ứng phụ hay rất nhẹ như đau đầu và đau tay. Trong bất cứ trường hợp nào, bạn cũng không bị nhiễm covid 19 từ việc tiêm vaccine.
Nếu họ nói
“Vaccine có thể thay đổi cấu trúc di truyền DNA của tôi.”
Bạn có thể nói: Vaccine covid không hề thay đổi hay phản ứn với DNA của bạn.
mRNA không bao giờ đi vào nhân tế bào, là nhà của DNA. Bác sĩ Karron cho biết. Nó làm việc bên ngoài cytoplasm, chất lỏng bên trong tế bào.
mRNA không bám quanh cơ thể. Nó tan mất khi nó gởi thông tin đến cho tế bào và thoát khỏi cơ thể. Bác sĩ Schaffer cho biết
Nếu họ nói:
“Vaccine có thể làm cho tôi sinh con tự kỷ hoặc bị dị tật bẩm sinh.”
Bạn có thể nói: Điều này là không đúng. Rất nhiều nghiên cứu lặp đi lặp lại đã chỉ ra rằng vaccine không hề gây bệnh tự kỷ hay các vấn đề về phát triển ở trẻ em. Niềm tin đó dựa trên một nghiên cứu cơ bản từ những năm 1990s đã được rút lại.
Như đã nói ở trên, vaccine covid 19 không hề can thiệp vào DNA
Nếu họ lo lắng về nguy hiểm của việc tiêm vaccine trong khi mang thai, điều này có thể xoa dịu nổi sợ hãi của họ: Đại Học Hoa Kỳ chuyên ngành bác sĩ sản phụ khoa (American College of Obstetricians and Gynecologists) khuyên vaccine covid cho những ai đang mai thai và cho con bú.
Bác sĩ Schaffner cũng cho biết nên tiêm vaccine vì phụ nữ mang thai là đối tường nguy hiểm hơn để mắc bệnh nặng do covid 19. So với những người có triệu chứng nhưng không mang thai, những người mang thai thường có nguy cơ cao hơn bị đưa vào phòng chăm sóc điều trị nặng, cần máy trợ thở và tử vọng.
Nguy cơ vì các phản ứng phụ nặng sau khi tiêm vaccine covid 19 là thấp mặc dù những người bị dị ứng nặng nên tham khảo bác sĩ trước khi tiêm vaccine.
Nếu họ nói:
“Phản ứng phụ của vaccine có thể rất nặng.”
Bạn có thể nói: Rất không thể để bạn bị phản ứng phụ nghiêm trọng với vaccine covid 19. Thường là bạn sẽ có các phản ứng cục bộ như đỏ, đau nơi cánh tay hay sốt nhẹ. Bác sĩ Schaffner cho biết.
Phản ứng phụ của virus thường nặng hơn ở mũi tiêm thứ hai với vaccine của Moderna hay Pfizer, nên tốt hơn là lên kế hoạch. Bạn có thể xin nghỉ một ngày sau khi tiêm vaccine phòng khi bạn bị mệt. Các triệu chứng này thường nặng hơn với người trẻ so với người lớn tuổi tiêm vaccine.
“Nó chỉ là một cái giá rất nhỏ phải trả để ngăn ngừa covid.” Bác sĩ Karron cho biết
Nếu họ nói
“Tôi có thể bị dị ứng với virus.”
Bạn có thể nói: Có thể nhưng rất hiếm. Khoảng 11 trường hợp cho 1 triệu ca tiêm vaccine covid 19 mới có một phản ứng dị ứng.” Bác sĩ Karron nói
Những người bị dị ứng nặng hay những ai đang cầm Epipen nên tham khảo bác sĩ trước khi tiêm vaccine nhưng cả với những người có dị ứng đã tiêm vaccine không có phản ứng nào cả .
Minh -Nguyệt Nguyễn (DNP, ARNP, Hoa Kỳ) dịch
Theo CNN
https://www.cnn.com/2021/02/02/health/covid-vaccine-hesitancy-questions-answered-wellness-trnd/index.html