Mục Lục
A. Hiểu nhầm lời Phật dạy
Lúc bấy giờ đức Phật ở trong Tịnh xá nơi thành Tỳ-xá-ly. Ngài dạy các Tỳ-kheo tu tập pháp quán thân bất tịnh32. Các Tỳ-kheo tinh tấn tu tập từ thô đến tế và càng đi sâu vào pháp quán thì càng nhìn thấy cái ghê tởm, gớm ghiếc của thân, nó giống hệt hình ảnh như vầy: “Một thiếu niên tuấn tú ăn vận rất mực đẹp đẽ, thơm phức hương hoa. Bỗng dưng có xác chết trẻ sơ sinh quấn vào cổ cậu ta. Máu, mũ, dòi...nhầy nhụa, nhun nhút, chảy, bò khắp người của cậu. Kinh tởm, hãi hùng, khổ sở hết chỗ nói, cậu ta mong sao sớm thoát khỏi tấm thân khốn nạn này”. Các Tỳ-kheo với pháp quán ấy muốn thoát bỏ tấm thân gớm ghiếc của mình như ý nghĩ của thiếu niên kia.
Trong số những Tỳ-kheo ấy, hoặc có vị tự sát, hoặc lần lượt từng mạng giết chết nhau, hoặc thắt cổ, hoặc uống thuốc độc... Có một Tỳ-kheo quá chán ngấy thân, tìm lấy cái chết như vầy: Thầy đến chỗ người Chiên-đà-la tên là Di-lân33, cậy nhờ rằng: “Hãy vì tôi, ông đoạn mạng này đi, y bát đây tôi cho ông”.
Sẵn máu giết, lại tham y bát, người Chiên- đà-la sẵn dao, lập tức chặt đứt mạng sống Tỳ-kheo ấy.
Bên bờ sông Bà-cầu-mạt34, trong khi rửa cái dao đẩm máu kia, người Chiên-đà-la bỗng lòng đầy hối hận, trong ông khởi lên ý nghĩ này: “Nay Ta làm điều bất thiện, tại sao chỉ vì chút lợi nhỏ mà sát hại vị Sa-môn trì giới, tội này trời không dung, đất không tha cho ta”.
Liền sau ý nghĩ này, có Thiên ma cõi Tự Tại biết rõ tâm niệm thiện ấy, nhanh như chớp, từ dưới nước vọt lên, đứng trên mặt nước, sừng sững trước mặt Di-lân, với lời khen ngợi rằng:
- Lành thay! Ông đã được điều lợi lớn vì đã đoạn mạng vị Sa-môn trì giới kia. Ông độ người chưa được độ, phước ấy vô lượng. Thiên thần ghi nhận điều đó, nên ta đến báo tin cho ông biết.
Tâm thiện biến mất, Di-lân nghe theo lời ma, trở thành tà kiến, ác độc, lòng lại vui mừng nói: “Nay ta lại độ người chưa độ”.
Người Chiên-đà-la ấy, giờ rất tinh tế, biết rõ từng tướng trạng của các Tỳ-kheo, thân nào đã nhàm chán, thân nào chưa nhàm chán. Nếu là Tỳ-kheo phàm phu, chưa ly dục, khi đưa dao đến, thân họ sợ sệt, đó là người chưa nhàm chán, ta giết người này được phước quá ít. Nay ta nên tìm những vị đã đắc đạo quả là người không có sợ cái chết là gì. Với ý nghĩ như thế, tay cầm trường đao, người Di-lân đi từ phòng này sang phòng kia, từ chỗ kinh hành này sang chỗ kinh hành khác, rao vang rằng: “Ai muốn diệt độ, tôi sẽ độ cho”. Nghe thế, các Tỳ-kheo nhàm chán, ê chề thân xác đều sẵn sàng tìm đến Di-lân để nhờ đoạn mạng. Có ngày ông ta giết từ 10, 20 cho đến 60 vị. Với lý do như vậy, Tăng số càng giảm, nhất là các Ðại đức Thanh-văn đều tuần tự vắng bóng.
Bấy giờ, đức Thế tôn từ Tam muội đứng lên, đến ngồi bên chỗ đất trống và ngồi vây quanh Thế tôn là Ðại chúng. Ðức Phật quan sát Tăng chúng, rồi hỏi Tôn giả A-nan:
- Hôm này, Tăng chúng sao lại giảm số như vậy?
Tôn giả A-nan bạch Phật:
- Thưa Thế tôn, có một dạo, đức Thế tôn nói về lợi ích của pháp tu quán thân bất tịnh. Qua tu tập, các Tỳ-kheo chán ngán, ghét bỏ thân khổ đau này nên đã lần lượt tìm lấy cái chết dưới mọi hình thức khác nhau. Thậm chí chỉ trong một ngày mà người Di-lân đành đoạn sát hại đến 60 vị phạm hạnh. Vì vậy, hôm nay Tăng số giảm nhiều như thế. Lành thay, đức Thế tôn! Cúi xin Ngài chỉ cho con đường thiện pháp khác, khiến cho các Tỳ-kheo trụ vững trong an lạc
Ðức Phật bảo Tôn giả A-nan:
- Nay, ông thông báo cho các Tỳ-kheo y chỉ nơi Tỳ-xá-ly này về hội họp tại nhà giảng đường.
Ngày ấy, Tỳ-kheo về hội đầy đủ. Tôn giả A-nan thỉnh Phật đến giảng đường. Ngài uy nghi ngồi vào pháp tòa. Ngài hỏi các Tỳ-kheo về sự việc đã xảy ra và được toàn thể Tăng xác nhận sự thật đau lòng ấy.
Ðức Phật, với sự nghiêm khắc, Ngài dạy:
- Các ông là người ngu si, làm việc phi pháp, các ông há không nghe Ta nói: để hộ niệm chúng sanh thì phải có lòng từ và sự kiên nhẫn, tại sao các ông không ghi nhớ điều này?
Và sau khi nghiêm khắc quở trách, đức Phật bảo các Tỳ-kheo: “Nếu ai tự sát, phạm tội Thâu-lan-giá”. Ngài lại dạy:
- Từ nay về sau nên tu An-ban niệm35, quán Lạc tịnh, quán Lạc hỷ. Quán như vậy là trừ được các điều ác nếu có sanh ra.
Như vậy, từ nay, Tỳ-kheo tự tay giết hại kẻ khác là phạm tội cực trọng, bị loại ra khỏi hàng ngũ của Tăng.
B. Biến chứng
Những sự việc sau đây cũng được qui kết tội cực trọng như trên:
Lúc bấy giờ, có số đông Tỳ-kheo mắc trọng bệnh. Các Tỳ-kheo đến thăm hỏi:
- Bệnh tình của Ðại đức có bớt không? Có đau đớn lắm không?
Tỳ-kheo bệnh nói:
- Bệnh chắc khó lành, đau đớn không chịu nổi!
Tỳ-kheo bệnh lại van xin các pháp hữu: “Ðưa cho tôi con dao hay sợi dây, cho tôi thuốc độc, cho tôi thức ăn nào làm bệnh nặng thêm, đưa hộ tôi đến mé sông sâu...”
Trước tình cảnh tuyệt vọng đó, yêu cầu của con bệnh được các Tỳ-kheo đáp ứng. Tỳ-kheo bệnh đã tự đoạn mạng mình bằng một trong các phương tiện trên. Chứng kiến cảnh chết này, các Tỳ-kheo giúp phương tiện lòng đầy hối hận, đem việc này thố lộ với Tôn giả A-nan để qua trung gian nhờ Phật chỉ dạy. Ðức Phật đã nghiêm khắc quở trách việc làm này của Tỳ-kheo và cấm ngặt hành động tự sát này. Tỳ-kheo phạm, bị loại ra khỏi Tăng.
Lại một trường hợp khác, cũng Tỳ-kheo mắc bệnh cực nặng, nhờ các Tỳ-kheo đến thăm giúp cho các phương tiện để tự kết liễu như trên, nhưng các pháp hữu đến thăm nói:
- Phật đã cấm làm sao chúng tôi có thể giúp thầy như thầy yêu cầu. Nhưng chúng tôi có người bạn làm nghề thợ săn, thầy có cần nhờ họ không?
Tỳ-kheo bệnh, nghe thế liền hối thúc:
- Các thầy hãy mau mau gọi họ đến.
Các Tỳ-kheo đi ngay, đến nhờ thợ săn, ngõ lời:
- Này bạn! Có Tỳ-kheo bệnh quá nặng, không muốn sống nữa! Bạn quen việc đoạn mạng, bạn giúp cho việc này, đoạn mạng Tỳ-kheo ấy bạn được phước lớn!
Người thợ săn liền bảo:
- Nếu sát sanh được phước lớn thì chắc người mổ thịt ở lò sát sanh kia phước lớn lắm, phải không?
Nghe thế các thầy tự nhủ: “Mình có lòng từ bi, nay lại bảo gọi người giết. Mình tự giết, và bảo người khác giết đâu có khác nhau chỗ nào?!”. Ðã trót như thế, các thầy cảm thấy hối hận vô cùng. Tỳ-kheo đem việc này thố lộ với Tôn giả A-nan...
Ðức Phật đã bổ sung sự nghiêm cấm này và nếu phạm, Tỳ-kheo bị loại ra khỏi chúng Tăng.
Một trường hợp nữa, cũng lại có Tỳ-kheo bệnh quá nặng. Các Tỳ-kheo khác đến thăm, thấy tình cảnh thương tâm như vậy nhưng chẳng biết làm gì hơn để giúp kết liễu sự sống kia. Nhưng cái điều thật tình này được nói ra như một lời đề nghị:
- Giới hạnh của thầy thật toàn vẹn nên nhận lấy được cái phước của cõi thiên. Nếu chính thầy tự kết liễu mạng sống, chắc thầy được sanh lên cõi trời, chuyện gì thầy phải nhận lấy cái khổ đau triền miên thế này?!
Tỳ-kheo bệnh nói:
- Sự việc sẽ là như vậy, song dù có bị khổ đấy nhưng không thể làm việc tự sát. Vì sao? Vì nếu tự sát thì không những phạm tội Thâu-lan-giá mà còn không thể rộng tu phạm hạnh. Vị Tỳ-kheo bệnh này còn xoay lại quở trách các Tỳ-kheo đến thăm rằng: “Tự tay mình giết người, và dạy bảo người tự giết, đâu có khác chỗ nào? Ðã là Tỳ-kheo, các thầy lại làm theo ác nghiệp này ư?!
Sự việc này đến tai các Trưởng lão. Bằng mọi hình thức, các vị Trưởng lão nghiêm khắc quở trách các Tỳ-kheo kia. Sau đó, các Trưởng lão đưa các Tỳ-kheo đến trước đức Phật, trình bày lên Ngài đầy đủ sự việc đã xảy ra.
Ðức Phật cho tập hợp các Tỳ-kheo. Trước Tăng, đức Phật hỏi các Tỳ-kheo kia:
- Các thầy, thật sự có nói ra như vậy không?
Các Tỳ-kheo kia thưa:
- Bạch đức Thế Tôn, có đúng như vậy.
Ðức Phật nghiêm khắc quở trách:
- Các thầy rất ngu si. Tự tay giết người, huớng dẫn cho người tự kết liễu mạng sống, có gì khác đâu? Sao lại không ý thức được điều này?!
Thế là Giới điều sát, lại được bổ sung để được rõ hơn.
Lại một trường hợp khác xảy ra, đó là đem lời ca ngợi, tán dương để người tự giết chết mạng sống của mình. Chuyện như vầy:
Các pháp hữu đến thăm Tỳ-kheo bệnh nặng. Chứng kiến cái khổ sở, ngặt nghèo của chứng bệnh với nỗi buốt đau, các Tỳ-kheo đến thăm nói với Tỳ-kheo bệnh lời khuyên như vầy:
- Với chỗ đứng phạm hạnh của thầy, thầy chết chắc nhận được quả an vui ở cõi trời. Tại sao thầy không tự kết liễu mình đi, để sanh thiên, mà lại cam chịu căn bệnh hành hạ triền miên như thế này?
Tỳ-kheo bệnh nghe thế, gắng sức nói rằng:
- Dù cho có được như vậy, tôi cũng không thể tự sát. Tại sao? Bởi vì đức Phật cấm tự sát, nếu tự sát phạm Thâu-lan-giá. Vả lại, khi được lành bệnh, tôi còn có cơ hội tu phạm hạnh.
Cùng lúc ấy, ở một nước nọ, giặc giã tràn lan. Các gia đình Cư sĩ bị nạn cốt nhục phân ly, khổ não không sao kể xiết hết. Trước tình cảnh này, các Tỳ-kheo nói với các Cư sĩ rằng:
Các người đã tu phước, chắc chắn sẽ sanh thiên, tại sao không tự kết liễu cho xong, lại cam sống trong nỗi khổ cốt nhục chia lìa, đầy sầu não như vầy?!
Các Cư sĩ nghe thế, có ý bất bình, lên tiếng:
- Chúng tôi tuy chịu nỗi khổ ưu não, phân ly, đứt ruột, song không thể tự sát. Tại sao vậy? Vì ở đời có nếm trải khổ đau mới biết tu đạo nghiệp.
Họ lại gay gắt quở trách rằng:
- Ðạo của Sa-môn là đạo vì chúng sanh mà từ bi, nhẫn nhục. Tại sao lại khen ngợi sự chết, thôi thúc người tự sát? Tự sát, khen ngợi, hay động viên sự chết có hơn kém gì đâu mà các thầy lại xúi dục?
Các Trưởng lão nghe việc này, sau đó, đưa sự việc lên đức Phật. Ngài nghiêm khắc quở trách, luôn đi đôi với điều răn cấm.
Giới điều sát đến đây được hoàn chỉnh như đã ghi ở trong Luật. Càng phân tích lời lẽ, càng thấy lời răn cấm chứa đầy lợi ích, nếu người tu đạo biết vận dụng triệt để.
Thích Đổng Minh
