Cùng với sự gia tăng gần đây về số người ăn chay đã xuất hiện thêm những tên món ăn mới lạ như gà chay, vịt chay, chim non chay, cá chay v.v...
Hòa Thượng đã nói như sau về vấn đề này:
"Những người ăn chay mà lại làm đồ chay giả thịt gà, giả thịt vịt hay giả cá ..., vẫn không thể quên mùi vị của thịt và luôn luôn muốn thưởng thức mùi vị này, dù cho ăn đồ giả cũng để đỡ thèm. Trong Phật Giáo nhất định phải cải thiện thói quen này; nếu không cải thiện thì dần dần sẽ không còn người xuất gia nào ăn chay nữa! Người ăn chay thì ngay cả cái tên thịt gà thịt vịt đều không nên đề cập đến, huống chi là nhìn ngó hình thù của loài súc sanh đó! Tôi hy vọng rằng mỗi Phật tử đều có được Trạch Pháp Nhãn, nhận ra nhân quả, và không bị vướng mắc trong nhân quả."
Kinh Lăng Nghiêm có chép:
"Nếu nhân địa không chân thật, thì quả sẽ cong vạy.". Mặc dầu những thức ăn này là những súc sanh giả, tuy nhiên, bên trong vẫn tồn tại mối liên hệ nhân quả hết sức vi tế. Hãy xem quyển 6 của Kinh Lăng Nghiêm, trong đó Đức Phật có nói rằng: "Này A Nan, Ta cho phép Tỳ Kheo ăn năm loại thịt thanh tịnh (ngũ tịnh nhục). Nhưng thịt này thật sự là do thần lực của Ta biến hóa ra, chứ căn bản không có mạng căn. Các ông những người Bà La Môn sống trong khí hậu quá nóng và ẩm, và trong vùng đầy cát và sỏi đá như vậy, rau cải không mọc được; do đó, Ta phải giúp cho các ông bằng thần thông và lòng từ bi. Do lòng từ bi to lớn nầy, những gì các ông ăn và nếm giống như thịt và nói đó là thịt, thật ra không phải vậy. Sau khi Ta nhập diệt, làm thế nào những kẻ ăn thịt của chúng sanh lại được gọi là đệ tử của Thích Ca ?
Phật có dự ngôn là sau này sẽ có đệ tử của Phật ăn thịt thật mà còn nói rằng đó là do Phật cho phép. Ngày nay các tiệm ăn chay khắp nơi dùng "thịt chay" như là một phương tiện để tiếp dẫn người ăn thit trở thành ăn chay, nhưng như vậy họ có thể rơi vào vấn đề nhân quả "bất tịnh" vì có sự nguy hiểm trầm trọng là sau khi ăn đồ giả một thời gian, người ta muốn ăn "đồ thật"...
Người ta không nên dồn năng lực vào chuyện thức ăn và đồ uống. Ăn no là đủ lắm rồi; không nên sanh tâm chấp trước vào hình dạng và mùi vị. Ngoài ra còn có vấn đề người ăn chay có ăn trứng được hay không. Hay là những kẻ ăn trứng được gọi là "người ăn chay giả mạo" và những người không ăn trứng là "ăn chay thuần khiết" ? Mặc dầu đây là câu hỏi mà mọi người đều có ý kiến riêng bởi vì "Khó cho vị quan thanh liêm phán đoán chuyện nhà, kho cho Tổ sư phán đoán chuyện tôn giáo" (Thanh quan nan đoán gia vụ sự, Tổ sử nan đoán tông giáo sự), chư Tổ và chư Tôn đức phần lớn đều có thái độ không chấp nhận về vấn đề ăn trứng. Ví dụ "Ăn trứng không thích hợp vì nó có sinh mạng và có độc". "Ăn trứng thì không được! Những kẻ tà kiến nói: 'Trứng không có thụ tinh thì ăn được', Đừng có tin!" "Ăn bất cứ thứ gì có tri giác thì không được. Người ta không nên ăn trứng vì mặc dầu chúng không có tri giác nhưng chúng có sanh mạng."
Đạo tràng của Hòa Thượng Quảng Khâm, Thừa Thiên Thiền Tự có quy định rõ: "Cấm không được mang theo các loại thịt và thức ăn mặn, thuốc lá, ruợu và trứng ...". Hòa Thượng Sám Công ở Chùa Liên Nhân có nói trong một buổi thuyết pháp có thâu băng là "Không được ăn trứng gà." Và Hòa Thượng cũng có nói: Quý vị nói người ăn chay có ăn trứng thì không sao ư? Đợi đến khi quý vị [làm gà] mang thân gà, lúc đó quý vị sẽ biết đó chính là lý do, có thể lần ra manh mối trực tiếp từ việc ăn trứng gà. Một số Phật tử ăn ba loại tịnh nhục và một số hoàn toàn ăn thịt. Nếu quý vị tham ăn và thích ăn đồ dinh dưỡng, sao lại hỏi tôi ? Nếu quý vị muốn ăn trứng, thì đó cũng như ăn thịt.
Phần Ba của Kinh Kim Cang có tựa " Đại Thừa Chánh Tông" nói rằng: "Tôi phải làm cho tất cả chúng sanh - sanh từ trứng, từ thai bào, từ ẩm ướt, từ biến hoá... vào Niết Bàn vô dư để họ được diệt độ. Không lẽ trứng gà không phải là "sanh từ trứng" hay sao? Trong Hiện Thực Luận có nói : "Không thể ăn bất cứ loại trứng nào bởi vì trong đó có chủng tử".
Thật ra chúng ta cũng không cần tìm xem trứng là chạy hay không chay, chỉ suy nghĩ về vấn đề này: Người ta có thể không ăn thịt gà, thit vịt, tôm, cua, đồ biển ..vậy mà chỉ một món trứng mà "không thể bỏ" hay sao? Ngoài ra, nếu một người ăn trứng đều đặn (không ăn gì ngoài trứng), thì e rằng sau một tuần có thể người đó sẽ bị nhiễm độc. Mặt khác nếu một người uống sữa (không có gì ngoài sữa), không phải chỉ một tuần, cho dầu đến một tháng, người đó vẫn bình an vô sự. Nếu quý vì không tin, cứ thử đi! Vấn đề không phải ở điểm trứng là chay hay mặn, mà là lòng tham đằng sau sự tham ăn của chúng ta.
HT Tuyên Hóa