Mục Lục
Sau đây là câu trả lời thường gặp cho các câu hỏi về vaccine covid 19 từ trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) của Hoa Kỳ.
I. Về Vaccine
1. Điều gì sẽ giúp hệ miễn dịch kéo dài hơn, sau khi nhiễm covid 19 hay từ việc bảo vệ của vaccine covid 19?
Việc bảo vệ khi ai đó có được sau khi nhiễm bệnh (gọi là miễn dịch tự nhiên) thay đổi tùy vào loại bệnh và thay đổi tùy theo người. Vì loại virus này là mới, chúng ta không biết miễn dịch tự nhiên kéo dài bao lâu. Các bằng chứng hiện tại cho thấy việc bị nhiễm bệnh trở lại trong 90 ngày sau khi bị nhiễm covid lần đầu tiên là không phổ biến.
Chúng tôi cũng không biết hệ miễn dịch sẽ kéo dài bao lâu sau khi tiêm vaccine cho đến khi chúng tôi có số liệu nhiều hơn về việc vaccine hoạt động tốt ra sao trong điều kiện thế giới thật.
Các chuyên gia đang làm việc để nghiên cứu về cả miễn dịch tự nhiên và miễn dịch do vaccine tạo ra. CDC sẽ thông báo khi có những bằng chứng mới
2. Thành phần trong vaccine covid 19 là gì?
Hai loại vaccine covid hiện đang có ở Hoa Kỳ không có chứa trứng, chất bảo quản hay latex.
3. Ai trả tiền cho vaccine covid 19?
Vaccine được mua từ tiền đóng thuế sẽ được tiêm cho tất cả người Mỹ miễn phí. Tuy nhiên, các nhà cung cấp vaccine có thể tính tiền chích vaccine. Các nhà cung cấp vaccine có thể được hoàn tiền lại từ các công ty bảo hiểm sức khỏe. Với các bệnh nhân không có bảo hiểm sẽ được chi trả từ Quỹ bảo trợ của cơ quan quản lý dịch vụ và tài nguyên y tế. Không ai có thể bị từ chối vaccine nếu họ không thể trả tiền phí chích ngừa.
4. CDC đưa ra các khuyến nghị về vaccine covid 19 là như thế nào?
Khi cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho phép hay chấp thuận vaccine covid 19, ủy ban tư vấn và thực hành về tiêm chủng (ACIP) sẽ nhanh chóng tổ chức một cuộc họp công khai để bỏ phiếu về việc có nên đề xuất vaccine này hay không. Dựa trên thông tin từ ACIP, CDC sau đó sẽ đưa ra các khuyến nghị về vaccine trên báo cáo hàng tuần về Bệnh tật và tử vong.
ACIP và CDC cũng đưa ra khuyến nghị ai có thể được tiêm vaccine covid 19 đầu tiên khi số lượng giới hạn. Khi CDC đưa ra khuyến nghị cho ai sẽ nên được tiêm vaccine trước, mỗi tiểu bang sẽ có kế hoạch riêng để ưu tiên việc tiêm chủng, phân phối và phân bổ vaccine. Hãy liên hệ cơ quan y tế tiểu ban của bạn để có nhiều thông tin hơn về kế hoạch tiêm ngừa vaccine.
II. Tiêm Chủng
5. Khi nào đến lượt tôi được tiêm vaccine covid 19?
Vì số lượng vaccine hiện có giới hạn ở Mỹ, CDC đang đưa ra các khuyến nghị cho các cơ quan của liên bang, tiểu bang và địa phương về việc ai sẽ được tiêm trước. Khuyến nghị của CDC dựa trên ACIP, một hội đồng độc lập gồm các chuyên gia y tế và sức khỏe cộng đồng.
Mỗi tiểu bang sẽ có kế hoạch riêng để quyết định nhóm người nào được tiêm vaccine trước.
Mục địch là để cho moi người đều được tiêm vaccine càng sớm càng tốt khi có số lượng lớn vaccine. Khi số lượng vaccine cung cấp tăng lên, nhiều nhóm người sẽ được thêm vào để tiêm vaccine.
6. Tôi có thể làm gì để bảo vệ bản thân không bị nhiễm covid 19 cho đến khi tôi được chích vaccine?
Để bảo vệ bản thân, bạn nên thực hành theo các lời khuyên sau đây:
Mang khẩu trang che miệng và mũi
Giữ khoảng cách ít nhất 6 feet
Tránh đám đông
Tránh những nơi kém thoáng khí
Rửa tay thường xuyên
7. Nếu tôi đã bị nhiễm covid 19 và phục hồi, tôi có cần phải tiêm vaccine không?
Cần. Vì sự nguy hại rất lớn về sức khỏe liên hệ đến covid 19 và sự thật về việc có thể bị tái nhiễm bệnh, bạn nên tiêm vaccine dù bạn đã bị nhiễm covid hay không. Nếu bạn đã được chữa trị covid với kháng thể đơn hay huyết tương dưỡng bệnh, bạn phải đợi 90 ngày trước khi tiêm vaccine. Nói chuyện với bác sĩ của bạn nếu bạn không biết mình đã được chữa trị bằng phương pháp gì hay bạn có các thắc mắc khác về vaccine covid 19
Các chuyên gia cũng không rõ liệu một người được bảo vệ bao lâu nếu nhiễm bệnh và phục hồi covid. Sự miễn dịch một người đạt được sau khi nhiễm bệnh gọi là “miễn dịch tự nhiên” thay đổi từ người này sang người khác. Rất hiếm để một người đã nhiễm bệnh bị tái nhiễm. Nó cũng không phổ biến cho những ai bị nhiễm bệnh và tái nhiễm trong 90 ngày khi họ vừa hồi phục từ việc bị nhiễm bệnh lần đầu tiên. Chúng tôi không biết miễn dịch do vaccine tạo ra sẽ kéo dài bao lâu cho đến khi chúng tôi có thêm thông tin vaccine hoạt động tốt ra sao.
Cả miễn dịch tự nhiên và miễn dịch do vaccine tạo nên đều là những mặt quan trọng mà các chuyên gia đang làm việc để tìm hiểu .
8. Tôi có cần phải tiêm vaccine để làm việc?
Chính quyền liên bang không bắt buộc mọi người đều phải tiêm vaccine. Với các nhân viên y tế hay nhân viên cần thiết của tiểu bang, chính quyền địa phương có thể yêu cầu phải tiêm vaccine tùy theo luật của tiểu bang. Kiểm tra với nơi làm việc của bạn về luật lệ có thể áp dụng cho bạn.
9. Tôi có cần mang khẩu trang và tránh tiếp xúc với người khác nếu tôi đã tiêm đủ hai liều vaccine?
Cần. Vẫn chưa có đủ thông tin cho biết khi nào CDC sẽ dừng việc khuyến cáo không mang khẩu trang hay tránh tiếp xúc quá gần để tránh ngăn ngừa covid lan truyền.
Các chuyên gia cũng cần hiểu hơn về việc bảo vệ của vaccine trong điều kiện thế giới thật trước khi đưa ra quyết định. Các nhân tố khác, bao gồm bao nhiêu người cần tiêm vaccine và virus lan truyền trong cộng đồng như thế nào. CDC sẽ tiếp tục cập nhật thông tin.
Trong khi các chuyên gia nghiên cứu về sự bảo vệ của vaccine trong điều kiện thực, điều cần thiết là mọi người phải tiếp tục sử dụng mọi công cụ có sẵn để ngăn ngừa dịch bệnh này.
Để bảo vệ bản thân, bạn nên thực hành theo các lời khuyên sau đây:
Mang khẩu trang che miệng và mũi
Giữ khoảng cách ít nhất 6 feet
Tránh đám đông
Tránh những nơi kém thoáng khí
Rửa tay thường xuyên
10. Bao nhiêu mũi vaccine covid 19 cần phải được tiêm?
Các loại vaccine được cho phép để ngăn ngừa covid hiện nay ở Hoa Kỳ bao gồm hai mũi:
- Pfizer -BioNtech cần hai mũi cách nhau ba tuần
- Moderna hai mũi cách nhau 28 ngày.
Bạn nên tiêm mũi thứ hai gần với lời khuyên trong khoảng 3 tuần hay một tháng khi có thể. Tuy nhiên, không có khoảng cách tối đa giữa hai mũi cho hai loại vaccine. Bạn không nên tiêm mũi thứ hai sớm hơn lời khuyên.
11. Liệu tôi có thể tiêm loại vaccine covid 19 cùng với các loại vaccine khác cùng thời gian không?
Bạn nên chờ ít nhất 14 ngày trước khi tiêm các loại vaccine khác, bao gồm cúm hay shingles nếu bạn tiêm covid vaccine trước. Và nếu bạn tiêm vaccine khác trước, bạn nên đợi ít nhất 14 ngày để tiêm vaccine covid 19
Và nếu vaccine covid vaccine được vô tình tiêm trong 14 ngày với các loại vaccine khác, bạn không cần phải tiêm vaccie covid trở lại. Ban vẫn tiếp tục hoàn thành lịch tiêm đúng thời hạn. Khi có nhiều thông tin hơn về sự an toàn và hiệu quả của covid vaccine tiêm với các loại vaccine khác, CDC sẽ cập nhật thông tin
III. Phân Phối Vaccine
12. Điều gì cần phải làm để phân phối vaccine covid?
Chính quyền liên bang sẽ giám sát hệ thống trung tâm để đặt vaccine, phân phối và theo dõi vaccine. Tất cả vaccine đều được đặt hàng thông qua CDC. Các nhà cung cấp vaccine nhận vaccine từ sự phân phối trung tâm của CDC hay trực tiếp từ nhà sản xuất.
Hai loại vaccine được chấp thuận và kiến nghị để ngăn ngừa covid ở Hoa Kỳ. Các vaccine covid khác đang được nghiên cứu phát triển và các nghiên cứu thực nghiệm sẽ được tiến hành cùng thời gian khi sản xuất đại trà.
Việc tiến hành phân bổ vaccine bao gồm cả kế hoạch tập trung và từng bước bao gồm:
- Kế hoạch thiết lập và kiểm nghiệm với nhà sản xuất và các đối tác thương mại trong hệ thống phân phối vaccine của CDC
- Điều phối sự phân bổ vaccine và các thiết bị cần thiết từ các điểm tập trung.
- Quá trình phát triển để đặt thêm liều vaccine sau khi lượng cung cấp đầu tiên được vận chuyển
- Quyết định ai sẽ được nhận vaccine đầu tiên dựa vào khuyến nghị quốc gia, nếu không có đủ vaccine cho mọi người
- Tiêm vaccine an toàn trong khi dịch bệnh xảy ra
- Báo cáo về kiểm kê, quản lý và an toàn trong việc sử dụng hệ thống mới cả thiện thay đổi.
- Mở rộng việc giám sát an toàn thông qua hệ thống mới và các nguồi thông tin thêm vào cũng như các hệ thống quan sát an toàn hiện hữu.
- Phát triển kế hoạch để đánh giá an toàn vaccine, có nghĩa là vaccine bảo vệ chống lại covid tốt như thế nào trong điều kiện thực.
- Bảo đảm cho công chúng, nhân viên y tế, cơ quan tiểu ban và địa phương và những người khác nhận được thông tin kịp thời, rõ ràng, chính xác về mọi vấn đề trong chương trình vaccine.
Một vaccine an toàn và hữu hiệu là một phần tố cần thiết trong chiến dịch của Hoa Kỳ để giảm thiểu nhiễm bệnh covid, nhập viện và chết. Mục tiêu của chính quyền Hoa Kỳ là có đủ vaccine cho tất cả người dân muốn được tiêm vaccine.
13. CDC phải làm việc với ai để lên kế hoạch phân phối covid vaccine?
Các khu vực pháp lý của tiểu bang, khu vực, lãnh thổ và đia phương: CDC làm việc với họ để phát triển kế hoạch tiêm ngừa vaccine cho các khu vực tương xứng của họ. CDC đã phát hành sách vào ngày 16/9/2020 để cung cấp thông tin cụ thể cần xem xét trong quá kế hoạch phát triển tiêm chủng. SÁch này sẽ được cập nhật thường xuyên.
Các đối tác cá nhân hay cơ quan chính phủ: CDC đã làm việc với các đối tác cá nhân như chuỗi hệ thống các cửa hiệu thuốc và các cơ quan chính phủ (như dịch vụ sức khỏe Ấn Độ) về kế hoạch để phân bổ vaccine 19 rộng rãi. Ví dụ, CDC đang làm việc với các cửa hàng thuốc để tiêm vaccine cho người dân ở các viện dưỡng lão hay những nơi có người dân trên 65 tuổi sinh sống.
14. Làm thế nào để CDC đảm bảo mọi người được thông tin về việc được tiêm vaccine khi vaccine covid 19 được phân bộ rộng rãi?
CDC đang làm việc với các đối tác khắp cả nước để bảo đảm người dân được thông tin đầy đủ chính xác và tự tin trong việc quyết định tiêm vaccine. Những điểm trọng yếu của CDC bao gồm
- Thường xuyên chia sẻ thông tin chính xác và rõ ràng với mọi người để đảm bảo họ hiểu về sự nguy hiểm và lợi ích của vaccine và có thể đưa ra quyết định
- Giúp các nhân viên y tế tin tưởng vào quyết định tiêm vaccine
- Giúp các nhân viên y tế trả lời các câu hỏi cho bệnh nhân về vaccine
- Liên kết các cộng đồng và các nhân một cách bình đẳng và hòa nhập để bảo đảm mọi người đều có cơ hội để hỏi và nhận được thông tin chính xác, rõ ràng về covid vaccine
Việc tiếp cận với vaccine dễ dàng là vô cùng quan trọng. Đó là lý do vì sao CDC đang làm việc với các nhà cung cấp dịch vụ y tế và cộng đồng và các đối tác khác để đảm bảo mọi người có thể nhận được vaccine mà không bị ngăn ngừa bởi rào cản chi phí.
IV. An Toàn Vaccine
15. Vaccine covid có an toàn không?
Tất cả vaccine được sử dụng đều qua cả quá trình nghiên cứu nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn có thể. Các hệ thống cho phép CDC theo dõi các vấn đề an toàn được đặt ra trên toàn quốc
FDA đã chấp thuận sử dụng khẩn cấp vaccine covid đã chứng minh đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn an toàn và hiệu quả được quyết định từ thông tin của nhà sản xuất và kết quả từ các nghiên cứu diện rộng. Các nghiên cứu lâm sàng cho tất cả vaccine đều phải chứng tỏ đầu tiên chúng đạt được tiêu chuẩn nghiêm ngặt về an toàn và hiệu quả trước khi các vaccine, bao gồm vaccine covid được chấp thuận sử dụng. Lợi ích biết được và tiềm tàng của vaccine covid phải vượt qua nguy hại do covid gây ra.
16. Có an toàn để tiêm vaccine covid nếu tôi mang thai hay cho con bú?
Những ai đang mang thai là thuộc nhóm được khuyên nên tiêm vaccine covid . Nếu bạn có câu hỏi nào về việc tiêm vaccine, bạn nên nói chuyện với nhân viên y tế để giúp có quyết định chính xác. Trong khi cho con bú được xem là quan trọng, rất hiếm có vấn đề về an toàn khi tiêm vaccine
Không có dữ liệu hiện có nói về sự an toàn của vaccine covid với phụ nữ cho con bú hay ảnh hưởng của vaccine mRNA với trẻ con bú sữa mẹ. Những phụ nữ cho con bú cúng thuộc nhóm người khuyên tiêm vaccine như các nhân viên y tế vậy.
Để đảm bảo có nhiều thông tin hơn được thu thập về sự an toàn của vaccine trong thời gian mang thai, những phụ nữ mang thai được khuyến khích đăng ký v-safe, một ứng dụng mới trên smartphone của CDC được sử dụng để kiểm tra sức khỏe sau khi tiêm vaccine. Nếu phụ nữ mang thai tường trình về sức khỏe thông qua v-safe hay sau khi tiêm vaccine, sẽ có người từ CDC gọi điện kiểm tra thông tin. Thêm vào đó, phụ nữ mang thai đăng ký vào v-safe sẽ được CDC liên hệ và hỏi việc đăng ký mang thai và được theo dõi trong suốt thời gian mang thai cũng như sau khi sinh con ba tháng.
17. Có an toàn cho tôi tiêm vaccine nếu tôi có các bệnh tiền sử tiềm ẩn khác?
Những người có các tiền sử về bệnh khác cũng có thể nhận vaccine covid nếu họ không bị dị ứng nghiêm trọng tức thời với tất cả các thành phần của vaccine. Vaccine cần phải được xem xét cẩn thận cho người lớn ở mọi độ tuổi với các bệnh lý tiềm ẩn vì họ có thể tăng khả năng làm bệnh nặng thêm từ virus gây ra bệnh covid 19 .
18. Liệu có nguy cơ phản ứng nghiêm trọng nào nếu tôi chích vaccine?
Các vấn đề nguy hiểm từ việc tiêm vaccine có thể xảy ra nhưng rất hiếm. CDC đã nghiên cứu các báo cáo từ những người trải nghiệm các phản ứng dị ứng nghiêm trọng gọi là phản vệ sau khi tiêm vaccine covid 19. Một ví dụ, một phản ứng dị ứng có thể được xem là nghiêm trọng nếu người đó cần phải được điều trị ngay lập tức với Epipen or epinephrine hay phải vào bệnh viện.
19. Làm thế nào để biết tôi có vấn đề hay phản ứng phụ nghiêm trọng khi tiêm vaccine covid?
Nếu bạn tiêm vaccine và nghĩ rằng bạn có phản ứng phụ nghiêm trọng sau khi tiêm, hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế hay gọi 911.
Bạn có thể tường thuật về phản ứng phụ bằng cách sử dụng v-safe hay hệ thống thông tin phản ứng phụ vaccine (VAERS)
V-safe là một ứng dụng kiểm tra sức khỏe trên điện thoại thông minh dành cho những ai tiêm vaccine covid. V-safe sử dụng tin nhắn và khảo sát trên mạng từ CDC để kiểm tra về người nhận vaccine sau khi tiêm ngừa. V-safe cũng cung cấp việc nhắc nhở tiêm liều thứ hai và gọi diện theo dõi với những ai có phản ứng phụ nghiêm trọng.
Hệ thống báo cáo phản ứng phụ vaccine (VAERS) là một hệ thống quốc gia thu thập báo cáo của các chuyên gia y tế, nhà sản xuất vaccine và công chúng về phản ứng phụ có thể xảy ra sau khi tiêm vaccine; các báo cáo về phản ứng phụ không hy vọng , xuất hiện thường xuyên hơn dự báo, hay có những mô hình bất lợi sau cáo nghiên cứu đặc trưng.
Các báo cáo gởi đến VAERS giúp CDC theo dõi sự an toàn của vaccine. Nếu các chuyên gia phát hiện ra một phản ứng bất thường, họ nhanh chóng nghiên cứu để đánh giá liệu có phải là một mối quan tâm an toàn thật sự hay không. Các chuyên gia sau đó sẽ quyết định liệu có sự thay đổi trong các khuyến nghị về tiêm vaccine. Sự theo dõi này là cần thiết để đảm bảo lợi ích tiếp tục vượt qua nguy hại cho những ai đã tiêm vaccine.
Các nhân viên y tế được yêu cầu thông báo các phản ứng phụ kịp thời sau khi tiêm vaccine đến cho VAERS. Các nhân viên y tế cũng phải tuân thủ theo quy trình chỉnh sửa an toàn sử đổi theo các điều kiện cho phép của FDA
Minh -Nguyệt Nguyễn (DNP, ARNP, Hoa Kỳ) dịch
Theo CDC