Trong chiến tranh, tổ đình Linh Sơn, khu căn cứ núi Dinh, thuộc ấp Phước thành, xã Tân hòa, huyện Tân thành, tỉnh Bà rịa-Vũng tàu là nơi nuôi giấu Cán bộ, che chở an tòan cho chiến sĩ Cách mạng. Sau ngày thống nhất đất nước, đây là nơi đầu tiên của địa phương khởi xướng việc trồng cây gây rừng, phủ xanh đồi núi trọc, trả lại màu xanh cho những cánh rừng vốn đã bị cày nát bởi bom đạn chiến tranh.
Xưa – bảo vệ “vùng đỏ”:
Chúng tôi bắt đầu chuyến du ngọan lên núi Dinh dọc theo con đường lát đá, những viên đá núi xanh thẳm bám đấy rêu khô. Thượng tọa Thích Giác Quang, Chánh Văn Phòng Ban Trị sự Tỉnh hội Phật giáo Đồng nai từng có thời gian tu học tại Linh Sơn, vừa dẫn đường vừa kể:”để có con đường nầy, các Sư đã đổ rất nhiều công sức, mồ hôi và cả máu nữa. Thời kháng chiến nó chỉ tòan rừng là rừng, các Sư phát cây thành con đường mòn nhỏ để làm lối đi. Sau giải phóng mới làm đến đường đá. Đá được các Sư vác từ dưới chân núi lên từng viên một, phải mất mấy năm trời mới làm xong”.
Khu căn cứ núi Dinh nằm kề quốc lộ 51, chạy hình vòng cánh cung theo hướng Đông nam – tây bắc, đỉnh cao nhất là núi Thị vãi, phần còn lại tỏai dần về hai phía. Đầu thế kỷ XX, khu vực rộng lớn nầy là rừng nguyên sinh với thảm thực vật nhiệt đới đa dạng và các lọai gổ hiếm. Còn dưới tán rừng già là nơi cư trú của nhiều lòai động vật như hổ, khỉ, nai, giọoc, gấu, heo, hoẳng, sóc, chồn, cầy hương, kỳ đà…Cuối năm 1952, Thị ủy Bà rịa bí mật chuyển căn cứ họat động từ rừng Sác (xã Long sơn) về dây. Địa hình nơi đây phức tạp, hiểm trở, địch biết nhưng không thể nào tìm được nơi trú ngụ của lực lượng Cách mạng.
Ni sư Thích nữ Diệu Hòa, 72 tuổi, Trụ trì Tổ đình Linh Sơn kể:”trong hai cuộc kháng chiến, núi dinh là căn cứ an tòan che chở cho các đơn vị thuộc chiến trường miền Đông Nam bộ, có thể nói mỗi hốc đá lùm cây, mỗi bờ suối đều là nơi cán bộ trú đóng, giúp chiến sĩ ta lập nên những kỳ tích anh hùng. Những năm 1962 – 1965, Tổ đình Linh Sơn là nơi đóang chốt của đường dây Liên khu 5, biệt động Thành đòan Tp.Hồ Chí Minh. Phong trào chống Mỹ sụt sôi mãnh liệt. Linh Sơn trở thành hậu cần của lực lượng giải phóng quân. Mặt Trận liên minh lúc đó có Hòa thượng Hưng Từ, Pháp Ngộ, Cô Ba Xuyến Bến tre, cô Năm Khéo Thành đòan, chú Năm Bê bộ đội…thường ghe sinh họat tại tổ đình”. Chỉ vuông sân xi măng chừng 20 m2 nằm cạnh đường đi, Ni sư Diệu Hòa bảo:”ngay chổ sân nầy nè, đêm nào cũng vậy, cứ 2-3 giờ sáng là Cán bộ và Bộ đội của mình về dừng lại nghỉ ở đây. Riết rồi quen, không đợi Sư Thầy bảo, chiều nào chúng tôi cũng nấu cơm để sẳn ở phía vách gổ. Mấy chú ấy lấy cơm ăn, rồi tự dọn dẹp sạch sẽ lắm,không để lại một dấu vết nào”.
Năm tháng qua đi, nhiều người vẫn bồi hồi xúc động khi nhắc đến khu căn cứ núi Dinh với những địa danh từng gắn bó với cán bộ chiến sĩ qua từng trận đánh, qua những chiến công. Đó là những hang Dây Bí, hang Tổ, hang Mai, chùa Diệu Linh, bưng Lùng, hang Dơi. Ni sư Diệu Hòa nhớ lại:”năm 1968, trên trời máy bay địch lượn như chuồn chuồn, dưới đất thì lính Mỹ đi tuần tứng tốp. Chùa Linh Sơn bị bom phá đổ nát hoang tàn. Tôi và các Ni chạy lên hang tổ tránh bom và bị lính Mỹ bắt. Chúng tôi bị bịt mắt, đưa về sân bay Long thành điều tra. Hai ngày trời thấy không khai thác được gì, chúng thả cho về”. Theo Ni sư Diệu Hòa lúc nầy hang Tổ là trạm trung chuyển lương thực của thị ủy, Thị đội Bà rịa. Và trận đánh Mậu thân năm đó, bộ đội Long khánh trước lúc xuống đường đã tập kết tại đây.
Nay – nuôi dưỡng “vùng xanh”
Sau giải phóng, cả khu vực núi dinh rộng lớn chịu thương tích nặng nề của bom đạn chiến tranh. Những người dân lại phá rừng lấy gỗ, hàng ngàn gốc cổ thụ quý hiếm còn sót lại bị chặt phá. Những cánh rừng chưa kịp lành vết thương lại một lần nữa oằn mình xơ xác. Đau lòng trước cảnh ấy, năm 1979, Ni sư Huệ Giác vận động hơn 100 Tăng Ni, Phật tử chung tay, vừa tuyên truyền để người dân không phá rừng, vừa trồng cây phủ xanh cho những khu đồi trọc. Không chỉ phủ xanh hơn 25 ha rừng trên khu vực núi, các Tăng Ni còn trồng thêm hàng chục hécta quanh chân núi. Đại Đức Thích Vạn Thông kể:”tất cả mọi người đều tham gia trồng rừng, có cây gì trồng cây nấy. Được chừng hai, ba năm, người dân hầu hết là dân kinh tế mới – kéo lên lấy rừng phá gổ, vì lúc đó gỗ bán được khá nhiều tiền. Không cho chặt đốn cây thì họ đốt rừng. Các Tăng Ni phải chia ca canh giữ rừng cả ngày lẫn đêm. Không thể kể hết bao nhiêu vụ cháy, bao nhiêu cây bị đốn hạ, cứ hau ba ngày là họ lại đốt rừng, cá biệt có ngày chúng tôi chữa cháy đến ba lần”.
Năm 1987, Ủy ban Nhân dân huyện Châu thành có quyết định giao 15 ha đất cho Tổ đình Linh Sơn, theo chủ trương của Nhà nước kêu gọi cá nhân, tổ chức tham gia trồng và bảo vệ rừng. Ni sư Diệu Hòa tâm tư:” người dân ở dây đa phần là dân kinh tế mới, đời sống khó khăn nên chỉ quen nhìn những việc lợi trước mắt mà không biết đến cái hại về sau nầy”. Vậy là phòng khám bệnh phát thuốc miễn phí ra đời, khám chữa bệnh cho hằng trăm ngàn người dân nghèo ở địa phương. Qua vận động tuyên truyền, người dân ý thức được tác hại của việc phá rừng và cùng nhà chùa tham gia nuôi dưỡng mầm xanh. Những cánh rừng tràm, bạch đàn, bằng lăng xanh mướt mọc lên đã phủ xanh vùng đồi núi trọc. Đặc biệt, nhà chùa còn gây trồng những lọai cây quý hiếm như sao, dầu, xà cừ, giá tỵ. Phấn khởi trước những kết quả nầy, ngay năm sau, huyện lại đề nghị giao tiếp cho nhà chùa 10 ha đất khu vực quanh chân núi. Và tính đến nay, tổng diện tích đất nhà chùa nhận trồng và bảo vệ rừng lên đến hơn 300 ha. Trong đó nhà chùa đã gây trồng, chăm sóc và bảo vệ khu rừng phòng hộ 36 ha và hơn 200 ha rừng tạp.
Với khỏang 40 am cốc chung quanh chân núi làm “vệ tinh”, công tác bảo vệ rừng ngày càng được nhà chùa tổ chức theo quy mô chặt chẽ và nề nếp. Trưởng Ban Đại diện Phật giáo huyện Tân thành, Hòa thượng Thích Giác Cầu nhận xét:”ngòai việc trồng rừng để cải tạo môi trường, nhà chùa còn sử dụng nguồn lợi thu được từ rừng chăm lo cho họat động từ thiện, giúp đỡ những người dân nghèo. Đây là cách làm ý nghĩa, mô hình trồng và bảo vệ rừng hiệu quả, rất đáng khích lệ”.
Phóng sự – ký sự Báo Saigon Giải phóngcủa tác giả Minh An (M.A)
Mùa thu năm 1997
Sư Giác Quang lưu trữ tại tủ sách Non bồng
